Co to jest amblyopia, niedowidzenie, czyli tzw. leniwe oko?

50% polskich dzieci ma wady wzroku. Rodzice i nauczyciele często lekceważą ich pierwsze oznaki

Czym jest zespół leniwego oka?

Leniwe oko, czyli amblyopia, jest chorobą związaną z niekompletnym rozwojem jednego oka i zazwyczaj występuje we wczesnym dzieciństwie (u niemowląt i starszych dzieci). Oko dotknięte tą dolegliwością nie jest w stanie odczytywać obrazów w sposób wyraźny i dokładny, co skutkuje rozmazanym widzeniem.

Powodem, dla którego jedno z oczu rozwija lepszą jakość widzenia niż drugie, jest to, że mózg koncentruje na nim swoją pracę. Wskutek tego drugie oko staje się „leniwe”. Podłoże problemu tkwi zatem nie tyle w samym oku, ile w sygnałach, jakie jego komórki nerwowe przesyłają do mózgu. Choć powstają one prawidłowo, są nieodpowiednio wykrywane, co prowadzi do tego, że reakcja oka jest wolniejsza.

Amblyopia – przyczyny

Choroba leniwego oka może być spowodowana przez nieprawidłowe ustawienie oczu, nieregularny kształt rogówki, a nawet przez to, że jedno z oczu ma większy stopień krótko- lub nadwzroczności niż drugie. Na wykształcenie się zespołu leniwego oka mogą wpływać również takie czynniki jak brak równowagi mięśniowej oka czy inne choroby tego narządu. Kilka możliwych scenariuszy prezentuje poniższa grafika.

Czytaj także: Rodzaje i objawy zeza 

Niedowidzenie – objawy

Najczęstszymi objawami wskazującymi na niedowidzenie są:

Pogorszenie ostrości wzroku w jednym lub obojgu oczach.

• rozmazane widzenie w jednym lub obojgu oczach,
• niemożność skupienia wzroku jednego oka – powoduje to zmęczenie drugiego, które próbuje kompensować niedostatki oka leniwego,
• trudności w dostrzeganiu głębi obrazów okiem chorym,
• podwójne widzenie,
• brak skoordynowania oczu, które pracują niezależnie od siebie.

Jedno oko może być względem drugiego ustawione bardziej w górę, w dół, do wewnątrz lub na zewnątrz.

Wykrywanie i leczenie leniwego oka

Zespół leniwego oka jest dość trudny do wykrycia u małych dzieci. Dobry moment na badanie wzroku przypada pomiędzy 3. a 5. rokiem życia – to wiek rozwoju wzroku i jeśli wtedy kontrola zostanie zaniedbana, możemy przegapić amblyopię u dziecka. Leniwe oko u dorosłych jest natomiast znacznie trudniejsze do wyleczenia

Jak leczyć niedowidzenie? Korekcja okularowa/kontaktowa, zasłanianie, ćwiczenia.

Leczenie leniwego oka ma za zadanie obniżyć dyskomfort widzenia, stopień nasilenia dolegliwości oraz poprawić ogólny stan zdrowia oka. W zależności od przyczyn okulista dobiera odpowiednie metody terapeutyczne. Jedną z nich może być korekcja wady refrakcji przy użyciu okularów lub soczewek kontaktowych (w jednym lub obojgu oczach).

W wypadku amblyopii wywołanej strabizmem, przy którym oczy są nieprawidłowo ustawione, może pomóc opaska na oko dominujące. Lekarz wskaże też ćwiczenia wzroku na zeza zbieżnego czy rozbieżnego, dzięki którym oczy zaczną pracować w koordynacji. Noszenie opaski na oko już samo w sobie jest uznawane za formę trenowania leniwego oka, które wzmacnia jego mięśnie i tkanki – sprawia bowiem, że nie można już polegać na „silniejszym” oku. Po zakończeniu leczenia zespołu leniwego oka okulista może zalecić dziecku noszenie opaski na oko codziennie przez kilka godzin (można nawet spać w opasce). Sprawi to, że mózg będzie musiał przestać polegać na oku dominującym i zacznie wysyłać sygnały do drugiego, reagującego już na nowo oka.

Operacja leniwego oka

W niektórych przypadkach, jeśli oczy dziecka są nieprawidłowo ustawione, okulista może zasugerować chirurgiczne leczenie strabizmu. To rozwiązanie jest też sposobem leczenia amblyopii u dorosłych. Operacja ma na celu dopasowanie długości i prawidłowe ustawienie mięśni oczu. Może się zdarzyć, że pacjent będzie musiał zostać poddany zabiegowi więcej niż jeden raz. Po operacji leniwego oka lekarz może zalecić specjalne okulary z soczewkami pryzmatycznymi, które mają poprawić koordynację oczu.

Przeczytaj też: Jak dobrać oprawki okularowe dla dzieci?