Czym jest zaćma (katarakta) i w jaki sposób powstaje?

Czym jest zaćma i w jaki sposób powstaje?

Zaćma powstaje w momencie, gdy przejrzysta soczewka ulega zmętnieniu, zmniejszając tym samym jakość oraz klarowność obrazu formowanego na siatkówce. Zmniejszenie ostrości widzenia może przysporzyć poważnych problemów w przypadku czytania, prowadzenia samochodu, a nawet obserwowania wyrazu twarzy u innych osób. Wczesne stadia zaćmy nie są oczywiste i zwykle rozwijają się powoli, w różnym tempie pogłębiając upośledzenie widzenia. Jedyną skuteczną metodą terapii zaćmy jest zabieg operacyjny.

Zaćma powstaje w wyniku zmiany zdolności przepuszczania światła przez soczewkę, spowodowanego przez starzenie się zawartych w niej białek, które ulegają rozpadowi i z czasem stają się żółte. Niektóre osoby – w pierwszym stadium choroby – próbują radzić sobie poprzez używanie okularów i jaśniejszego oświetlenia, jednak takie działanie może spowodować szybsze pogorszenie się wzroku.

Jednym z rodzajów zaćmy jest zaćma jądrowa. W miarę jej rozwoju chory może zaobserwować chwilową poprawę widzenia, jednak jest to zwykle tymczasowe i wzrok może ponownie pogorszyć się wraz z postępem schorzenia.

Zaćma może wystąpić w jednym oku lub w obydwu. Jeśli pojawia się w obydwu, wtedy jest określana mianem zaćmy obuocznej (obustronnej).

Objawy zaćmy

We wczesnym stadium zaćmy chory może nie doświadczyć żadnych objawów. Zamglenie obejmujące soczewkę może okazać się jedynym wskaźnikiem rozwoju katarakty w początkowym okresie. Po tym etapie powszechnym objawem jest niewyraźne widzenie. Jeśli nosisz okulary, możesz odnieść wrażenie, że Twoje szkła, nawet po ich dokładnym wyczyszczeniu, wciąż wydają się brudne. Inne objawy mogą obejmować problemy z widzeniem przy bardzo jasnym oświetleniu, czasem także podwójne widzenie.

Światło słoneczne lub sztuczne oświetlenie może wydawać się jaskrawe, a nawet oślepiające. Pogorszeniu ulega także widzenie w nocy. Dlatego też osoby chorujące na zaćmę często unikają prowadzenia samochodu w ciemnościach.

Do typowych objawów zaćmy zaliczamy:

• nieostre lub zamglone widzenie,
• mniej wyraziste widzenie,
• pogorszenie widzenia w nocy,
• wrażliwość na światło,
• potrzebę posiadania jaśniejszego światła do czytania i wykonywania pozostałych czynności,
• „aureole” wokół źródeł światła,
• częste zmiany w jakości widzenia,
• zanikanie kolorów,
• podwójne widzenie,
• trudności z dostrzeżeniem szczegółów znajdujących się w oddali oraz tych w niewielkiej odległości, np. w trakcie czytania.

Przyczyny zaćmy

Zaćma jest wynikiem utraty przejrzystości soczewki. Soczewka oka stanowi połączenie wody oraz białek. Wraz z wiekiem białka ulegają rozpadowi i stają się żółte.

Zaćma zwykle związana jest z podeszłym wiekiem, jednak istnieje możliwość, że pojawi się na każdym etapie życia. Istnieją bowiem przypadki dzieci, które urodziły się z zaćmą. W takiej sytuacji mówimy o zaćmie wrodzonej. Wśród młodszych osób zaćma może być efektem pewnych dolegliwości ‒ cukrzycy, zażywania określonych leków czy innych problemów z oczami.

Starzenie się to powszechna przyczyna zaćmy, ale istnieje także wiele innych czynników, które mogą mieć wpływ na jej rozwój, m.in.:

• uraz gałki ocznej lub mająca z tym związek operacja,
• nadmierna ekspozycja na źródła promieni UV, w tym także na nadmierne światło słoneczne,
• narażenie na niebezpieczne substancje lub promieniowanie,
• niektóre choroby, styl życia i przyjmowane lekarstwa, czyli m.in.:
• choroby przewlekłe (tj. cukrzyca, otyłość, itp.),
• sterydy,
• palenie papierosów
• przewlekły stres i nadciśnienie,
• czynniki genetyczne,
• duża krótkowzroczność.

Zaćma i sposoby jej leczenia

Zaćma może zostać wykryta w trakcie rutynowego badania wzroku. Twój optometrysta skieruje Cię do okulisty w momencie, gdy Twój wzrok ulega pogorszeniu i zaczyna mieć negatywny wpływ na jakość życia, zakłócając wykonywanie codziennych czynności. Lekarz omówi potencjalne możliwości związane z poprawą widzenia, następujące po zabiegu usunięcia zaćmy.

Jak przebiega zabieg usunięcia zaćmy?

Zabieg usunięcia zaćmy najczęściej przeprowadzany est w trybie jednodniowym, pod znieczuleniem miejscowym. Obecnie wykorzystuje się nowoczesną metodę fakoemulsyfikacji, wykorzystującą ultradźwięki. Chirurg w miejsce zmętniałej soczewki wszczepia sztuczną soczewkę wewnątrzgałkową. W trakcie jednego zabiegu leczone jest zazwyczaj tylko jedno oko.

Przez krótki czas po zabiegu zaleca się noszenie opaski na oko w celu jego ochrony. Należy również stosować się do zaleceń lekarza, przyjmując m.in. przepisane leki. Po zabiegu pacjent powinien także chronić oczy przed promieniowaniem słonecznym przy pomocy okularów z filtrami. Jednocześnie przez kilka tygodni zaleca się unikanie intensywnego wysiłku fizycznego, czy też podnoszenia ciężkich rzeczy.

Po jakim czasie od usunięcia zaćmy poprawia się jakość widzenia?

Po zabiegu wzrok najczęściej ulega natychmiastowej poprawie. Całkowicie wyleczeni pacjenci stwierdzają, że widzą w wyraźny sposób nawet z dalekiej odległości. Często okazuje się jednak, że wymagany jest zakup nowych okularów, w szczególności tych do czytania, ponieważ po przeprowadzonej operacji usunięcia zaćmy zmieniają się zalecenia dotyczące ich parametrów.

Po zabiegu rekomenduje się odczekanie 6 tygodni przed kolejnym badaniem wzroku.

Niezależnie od objawów i/lub stanu zdrowia, rekomendujemy regularne badanie wzroku co najmniej raz na dwa lata.

Jeśli cierpisz na inne dolegliwości, warto poinformować o tym swojego okulistę i przedyskutować wady i zalety związane z zabiegiem usunięcia zaćmy.