Stożek rogówki – co to jest i jak się to leczy?
Stożek rogówki to schorzenie oka, podczas którego rogówka staje się cieńsza i słabsza, przez co odkształca się i przyjmuje formę przypominającą stożek. Rogówka to przezroczysta zewnętrzna warstwa gałki ocznej, która bardzo silnie załamuje światło docierające do oka. Zdrowa rogówka swoim kształtem przypomina kopułę i wygląda jak soczewka kontaktowa. Jeśli rogówka ulega odkształceniu, oko z trudnością utrzymuje ostrość widzenia, przez co obraz staje się niewyraźny.
Czego dowiesz się z artykułu?
- Stożek rogówki – objawy
- Stożek rogówki – jakie są przyczyny jego występowania?
- Korekcja stożka rogówki
- Stożek rogówki – leczenie
Stożek rogówki – objawy
Na wczesnym etapie stożek rogówki może nie wpływać na jakość widzenia!. W miarę rozwoju schorzenia podstawowym symptomem jest zazwyczaj niewyraźne widzenie. Może pogłębiać się także astygmatyzm czy też dyskomfort spowodowany przebywaniem przy jasnym świetle – jako że odkształcona rogówka silniej rozprasza światło, które dociera do gałki ocznej2. Stożek rogówki wpływa także na jakość widzenia po zmroku3. Niektóre osoby cierpiące na to schorzenie przy źródłach światła obserwują kręgi świetlne2, a także skarżą się na mnogie widzenie3.
Stożek rogówki zwykle rozwija się w obu gałkach ocznych, choć zdarza się, że poziom odkształcenia rogówki jest różny w każdym oku3. U niektórych pacjentów cierpiących na tę dolegliwość może się rozwinąć ostry stożek rogówki. W rezultacie pęknięcia błony Descemeta między warstwami rogówki zbiera się płyn. To z kolei może prowadzić do pojawienia się bliznowacenia na rogówce, przez co staje się ona mniej przezroczysta3.
Stożek rogówki – jakie są przyczyny jego występowania?
Naukowcy przypuszczają, że stożek rogówki ma po części podłoże genetyczne. Ponadto na jego rozwój mają wpływ pochodzenie etniczne, wiek i płeć. Innymi słowy, niektórzy mają większe genetyczne uwarunkowania do odkształcania rogówki, jednak do rozwoju stożka może nie dojść, o ile nie zaistnieją inne czynniki, takie jak częste pocieranie oczu czy noszenie soczewek kontaktowych. Z kolei osoby o innym zestawie genów mogą pocierać oczy czy nosić soczewki bez ryzyka rozwoju stożka rogówki3.
Czynniki ryzyka stożka rogówki to między innymi: katar sienny, egzema, astma alergiczna, czy zespół bezdechu śródsennego3. Dotyka osoby ze wszystkich grup etnicznych, jednak występuje częściej u pacjentów pochodzących z Azji Południowej2. Stożek rogówki częściej pojawia się u nastolatków lub młodych dorosłych niż w pozostałych grupach wiekowych3. U pacjentów, u których go zdiagnozowano, odkształcenie może się pogarszać do około 35. roku życia. Potem wraz z upływem czasu choroba postępuje wolniej lub wcale2
Stożek rogówki to stosunkowo rzadka przypadłość, która dotyka 1 na 2000 osób. Ze względu na podłoże genetyczne ryzyko rozwinięcia choroby zwiększa się wśród pacjentów, których bliscy cierpią na tę dolegliwość2.
Korekcja stożka rogówki
Stożek rogówki można korygować przy użyciu odpowiednio dobranych okularów lub soczewek kontaktowych, zwłaszcza na pierwszych etapach rozwoju choroby. W związku z tym, że z czasem odkształcenie się powiększa, w późniejszym czasie mogą one już nie wystarczać lub pacjent musi sięgnąć po tzw. twarde soczewki kontaktowe. Niektóre rodzaje takich soczewek są odpowiednio formowane z myślą o osobach cierpiących na stożek rogówki2. Jeśli noszenie twardych soczewek jest dla Ciebie niewygodne, istnieją także inne rozwiązania, takie jak hybrydowe soczewki kontaktowe, w których środkowa część jest twarda, zaś brzegi soczewki miękkie. Miękkie soczewki kontaktowe można nosić także pod twardymi, aby ochraniały gałkę oczną2.
Jeśli cierpisz na stożek rogówki i korygujesz go za pomocą okularów lub soczewek, częściej niż zwykle możesz potrzebować zmian przepisanych mocy. Oznacza to, że soczewki będą coraz grubsze, cięższe i mogą odkształcać obraz na krawędziach2. Osoby, które korzystają z soczewek do korekcji stożka rogówki, częściej skarżą się także na tzw. suche oko. Problem ten dotyczy wszystkich użytkowników soczewek, ale nasila się u pacjentów cierpiących na stożek rogówki. Powodem jest fakt, że w przypadku nierównej rogówki powieki z trudnością równomiernie rozprowadzają łzy po powierzchni gałki ocznej2. W takiej sytuacji warto sięgnąć po sztuczne łzy.
Stożek rogówki – leczenie
W celu trwałego pozbycia się stożka rogówki konieczna może być operacja, polegająca na przeszczepie rogówki (keratoplastyka) lub zastosowaniu jej implantu. Istnieje także stosunkowo nowa metoda zwana cross-linking lub sieciowaniem włókien kolagenowych rogówki (w skrócie także CXL lub C3R2)1. Zabieg taki trwa około 60 minut . Jego skuteczność szacuje się na 94%1. Podstawowym celem zabiegu cross-linking jest zapobieganie pogłębianiu się stanu pacjenta. Operacja ta może nie być bezpieczna, jeśli rogówka jest wyjątkowo cienka1.
Jak wspomnieliśmy, inną metodę chirurgicznego leczenia stożka rogówki stanowi zastosowanie implantów. Są to plastikowe obręcze, które wszczepia się w rogówkę, aby nadać jej prawidłowy kształt. Zabieg przeprowadza się zwykle jednocześnie dla obojga oczu, w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym. Implanty same w sobie zazwyczaj nie leczą stożka rogówki, jednak pozwalają przeprowadzać skuteczną korektę schorzenia przy pomocy okularów lub soczewek kontaktowych. Wpływają również na zmianę kształtu rogówki, dzięki czemu soczewki lepiej leżą na oku2.
Z kolei przeszczep rogówki to zabieg usunięcia całości lub części rogówki i zastąpienia jej zdrową, pochodzącą od dawcy. Jeśli lekarze zdecydują się na przeprowadzenie tej operacji, zwykle w pierwszej kolejności wykonują zabieg częściowy, tj. głęboki przeszczep warstwowy przedni. Wówczas zewnętrzne warstwy środkowej części rogówki są zastępowane tkanką dawcy, jednak najgłębsza pozostaje nienaruszona2.
Jeśli wewnętrzna warstwa rogówki została uszkodzona lub pacjent otrzymał już częściowy przeszczep, ale zabieg się nie powiódł, lekarze mogą zaproponować pełen przeszczep rogówki. Jest to tzw. keratoplastyka drążąca, podczas której całą rogówkę zastępuje się tkanką pobraną od dawcy2. W obu przypadkach rogówkę dawcy utrzymują w miejscu maleńkie szwy, które pozostają w gałce ocznej przez dłuższy czas:
- 6 miesięcy w przypadku częściowego przeszczepu,
- 12 miesięcy w razie pełnego przeszczepu2.
Pacjenta po operacji czeka długa rekonwalescencja. Przez co najmniej 6 miesięcy zaleca się stosowanie sterydowych kropli do oczu, które mają zapobiec odrzuceniu rogówki dawcy przez organizm, choć jednocześnie zwiększają ryzyko zaćmy (katarakty) i jaskry2. Około 95% pełnych przeszczepów i nawet więcej częściowych funkcjonuje prawidłowo po 5 latach od zabiegu. Jednak po upływie 20 lat u 50% pacjentów przeszczep nie utrzymuje przezierności. Z tego względu lekarz może zarekomendować, by maksymalnie odłożyć w czasie operację, szczególnie w przypadku młodych osób2.
Źródła:
1 https://www.moorfields.nhs.uk/condition/keratoconus
2 https://www.rnib.org.uk/eye-health/eye-conditions/keratoconus
