Jaskra – co to jest i jak się leczy?

Czym jest jaskra i w jaki sposób oddziałuje na Twoje życie?

Jaskra jest postępującą chorobą neurodegeneracyjną, która uszkadza nerw wzrokowy i włókna nerwowe siatkówki. Nieleczona, w miarę rozwoju choroby, może doprowadzić do całkowitej utraty wzroku.
W wielu przypadkach uszkodzenie nerwu wzrokowego jest wynikiem podniesionego ciśnienia wewnątrzgałkowego, ale uważa się również, że może być powiązane z zaburzeniami układu krążenia.

Objawy jaskry

Jaskra może mieć przebieg ostry, częściej jednak przewlekły. W przypadku jaskry przewlekłej zazwyczaj w początkowym stadium pacjent nie odczuwa objawów, a w miarę postępu choroby pole widzenia peryferyjnego stopniowo się zmniejsza. Jeśli pozostanie nieleczona, może prowadzić do całkowitej ślepoty. Aby temu zapobiec, ważne jest jak najszybsze wdrożenie leczenia.
W przypadku przebiegu ostrego, tzw. ostrego napadu jaskry, którego doświadcza chory, obejmuje on zazwyczaj jedno oko i towarzyszą mu objawy o znacznym nasileniu – bardzo silny ból, przekrwienie oka, nudności i zaburzenia widzenia. Konieczna jest pilna pomoc lekarska, gdyż w przeciwnym razie może dojść do utraty wzroku.

Rodzaje jaskry

Istnieją różne rodzaje jaskry, a podział zależy od wielu czynników. Do najczęściej występujących należą:

• jaskra pierwotna otwartego kąta – jest najczęstszą postacią jaskry (85-90% przypadków), rozwijającą się obuocznie. W tym przypadku dochodzi do podwyższenia ciśnienia w oku, ponieważ mechanizmy odpowiadające za produkcję bądź odpływ cieczy wodnistej ulegają upośledzeniu. Z tego względu płyny obecne w oku nie mogą zostać usunięte we właściwy sposób. To powoduje wzrost ciśnienia w oku i w konsekwencji rozwój choroby. W tej postaci jaskry uszkodzenie nerwu wzrokowego jest następstwem wielu czynników ryzyka, takich jak: podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, wiek powyżej 40 r.ż., rasa czarna, występowanie jaskry u najbliższych krewnych (zwłaszcza rodziców), krótkowzroczność (powyżej 4 dioptrii) czy cienka rogówka;
• jaskra pierwotna zamkniętego kąta – jej przyczyną jest wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe spowodowane nieprawidłowościami w budowie anatomicznej oka (kąta tęczówkowo-rogówkowego). W tym typie jaskry stosuje się przeważnie leczenie chirurgiczne;
• jaskra normalnego ciśnienia – jej główną przyczyną jest zbyt mała ilość krwi dochodząca do nerwu wzrokowego, najczęściej z powodu miażdżycy lub skurczu naczyń. Ta postać jaskry częściej występuje u osób powyżej 50 r.ż. oraz u kobiet;
• jaskra wtórna – dochodzi do niej u osób, u których z powodu pierwotnej przyczyny, np. urazów, stanów zapalnych czy zaćmy, doszło do zwężenia drogi odpływu cieczy wodnistej. Rokowanie i możliwości leczenia zależą od choroby pierwotnej. Dość często w wyniku niedrożności kąta przesączania dochodzi do podwyższenia ciśnienia wewnątrzgałkowego. Wyróżnia się jaskrę wtórną otwartego kąta i jaskrę wtórną zamkniętego kąta;
• jaskra wrodzona – ta postać choroby wiąże się z zaburzeniami rozwojowymi struktur oka (kąta przesączania) i objawia się już w niemowlęctwie lub we wczesnym dzieciństwie. W tym przypadku obserwuje się bardzo wysokiego ciśnienie wewnątrz oka. Leczenie jest wyłącznie operacyjne i ma na celu jak najwcześniejsze mikrochirurgiczne utworzenie drogi odpływu i tym samym obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego.

Jak leczyć jaskrę?

Jaskra to niezwykle złożona choroba, na którą składa się uszkodzenie nerwu wzrokowego oraz stopniowa, nieodwracalna utrata widzenia peryferyjnego. Nie można jej wyleczyć, ale można znacznie spowolnić jej przebieg, a nawet zatrzymać jej postęp.

Leczenie w dużej mierze zależy od rodzaju jaskry i jej przebiegu. Jeśli postępy są niewielkie, najczęściej zaczyna się od leczenia farmakologicznego (krople do oczu). Czasem stosuje się zabieg laserowy. Przy postaciach bardziej zaawansowanych może być potrzebna operacja przeciwjaskrowa. Zdarza się, że u osób chorujących na jaskrę występują również schorzenia współtowarzyszące, jak np. zaćma (stopniowe zmętnienie soczewki). W momencie wyboru odpowiedniej metody leczenia lekarz okulista weźmie pod uwagę wszystkie pozostałe choroby oraz to, jak wysokie jest ciśnienie wewnątrzgałkowe.
Niektóre metody leczenia jaskry:

• krople do oczu – krople do oczu to najczęstsza metoda leczenia jaskry. Zawarta w nich substancja aktywna lub substancje aktywne (jeśli jest to lek złożony) zmniejsza ciśnienie wewnątrzgałkowe poprzez zmniejszenie produkcji cieczy wodnistej lub/i usprawnienia jej odpływu. W zależności od typu jaskry i jej przebiegu lekarz okulista zaleci odpowiednie dawkowanie kropli (raz dziennie, dwa lub częściej). Niezwykle ważnym jest, aby ściśle stosować się do jego zaleceń (także dotyczących pory stosowania leku);
• laseroterapia – w niektórych przypadkach lekarz okulista może zalecić zabieg laserowy. Istnieje kilka różnych dostępnych form leczenia, które będą pasować do danego typu jaskry:
  • irydotomia – jest to zabieg polegający na zrobieniu otworu w tęczówce. Powoduje to obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego, a tym samym może zapobiec ślepocie w wybranych przypadkach jaskry (np. w jaskrze z wąskim lub zamykającym się kątem przesączania);
  • trabekuloplastyka laserowa (np. SLT) – wykonuje się ją w przypadku oczu z jaskrą z otwartym kątem przesączania. Może polepszyć udrożnienie kanałów, co zmniejszy ciśnienie oka i pozostałe objawy. Po wykonaniu tego zabiegu, w zależności od decyzji lekarza okulisty, możliwe będzie zmniejszenie, a w pewnych przypadkach zupełne odstawienie leków przeciwjaskrowych;
• operacja jaskry – innym sposobem leczenia jaskry jest poddanie się operacji. Jednym z przykładów takiej operacji jest trabekulektomia. Jej celem jest wytworzenie sztucznej przetoki (drogi odpływu), przez którą ciecz wodnista może wydostawać się z komory przedniej oka.